Νέα κατηγοριοποίηση της IUCN για την Καρέττα στη Μεσόγειο: η μακρόχρονη προστασία αποδίδει
Επειδή ο νέος χαρακτηρισμός μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνείες και λανθασμένα συμπεράσματα, πρέπει εξηγηθεί τί ακριβώς σημαίνει. Σύμφωνα με τα νέα κριτήρια της IUCN, η κατηγοριοποίηση των ειδών γίνεται πλέον με βάση τον «επικείμενο κίνδυνο εξαφάνισής τους». Έτσι τα είδη που εντάσσονται στην κατηγορία «Μειωμένης Ανησυχίας» (LC-Least Concern) δεν συνεπάγεται ότι είναι ασφαλή ούτε ότι δεν πρέπει να προστατεύονται αλλά ότι «δεν διατρέχουν άμεσο κίνδυνο εξαφάνισης εφόσον διατηρούνται οι ίδιες συνθήκες». Για την ακρίβεια παραθέτουμε κατά λέξη τον ορισμό της IUCN στην αγγλική: “The category Least Concern is applied to taxa that do not qualify (and are not close to qualifying) as threatened or Near Threatened. It is important to emphasize that "least concern" simply means that, in terms of extinction risk, these species are of lesser concern than species in other threat categories. It does not imply that these species are of no conservation concern”.
Σημειώνεται ότι η κατηγοριοποίηση της IUCN σύμφωνα με τα νέα κριτήρια έχει συγκριτική αξία μεταξύ των ειδών. Έτσι, ένα μακρόβιο είδος όπως η Καρέττα με πολλές παραλίες ωοτοκίας στη Μεσόγειο, σε ορισμένες από τις οποίες παρουσιάζεται σημαντική αύξηση φωλιών λόγω των μακροχρόνιων μέτρων προστασίας, όπως π.χ. στον Κυπαρισσιακό Κόλπο, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι διατρέχει «άμεσο κίνδυνο εξαφάνισης», σε αντίθεση με άλλα είδη που έχουν μικρή γεωγραφική εξάπλωση ή ιδιαίτερα μικρούς πληθυσμούς ή πληθυσμούς με ραγδαία πτωτική τάση. Επίσης σημειώνεται ότι η νέα κατηγοριοποίηση της IUCN δεν περιγράφει τις απειλές που αντιμετωπίζει ένα είδος ούτε την πλήρη κατάσταση του πληθυσμού του, ούτε την ανάγκη λήψης μέτρων προστασίας, αλλά επικεντρώνεται στην προοπτική βιωσιμότητάς του στο άμεσο μέλλον κυρίως μέσω της γεωγραφικής κατανομής και της πληθυσμιακής τάσης του.
Επομένως η νέα κατηγοριοποίηση της Καρέττα στη Μεσόγειο στην ουσία αντανακλά την επιτυχία των μακροχρόνιων μέτρων προστασίας που πάρθηκαν και που θα πρέπει να εξακολουθήσουν να λαμβάνονται από διεθνείς οργανισμούς, διεθνείς συμβάσεις, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις κυβερνήσεις, τις τοπικές κοινωνίες και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τις Θαλάσσιες Χελώνες της IUCN, σε σχετική ανακοίνωσή της (βλ. συνημμένο) διευκρινίζει ότι ο χαρακτηρισμός αυτός είναι αποτέλεσμα της σχετικά καλής κατάστασης διατήρησης που χαίρει σήμερα το είδος στη Μεσόγειο και που οφείλεται στις σημαντικές δράσεις προστασίας που έχουν γίνει όλα αυτά τα χρόνια. Περαιτέρω διευκρινίζει ότι ο πληθυσμός της Μεσογείου πρέπει να θεωρείται ως «εξαρτώμενος από τα μέτρα προστασίας» (conservation dependent) και ενδεχόμενη μείωση ή διακοπή των μέτρων προστασίας μπορεί να αποβεί καταστροφική. Τέλος ξεκαθαρίζει ότι οι πληθυσμοί της Καρέττα στη Μεσόγειο πρέπει να συνεχίσουν να παρακολουθούνται καθόσον η κατάσταση διατήρησής τους θα επαναξιολογείται σε τακτά χρονικά διαστήματα και προς τούτο απαιτούνται νεώτερα και έγκυρα στοιχεία. Ακολουθεί (σε μετάφραση) η πλήρης ανακοίνωση της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων για τις Θαλάσσιες Χελώνες της IUCN (για την πρωτότυπη ανακοίνωση πατήστε εδώ).
Η νέα κατηγοριοποίηση της IUCN για την Καρέττα (Caretta caretta) είναι πλέον διαθέσιμη online (http://www.iucnredlist.org/details/3897/0)
Η αξιολόγηση έγινε από την Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τις Θαλάσσιες Χελώνες της IUCN, ένα διεθνές δίκτυο ειδικών για τις θαλάσσιες χελώνες. Αυτό είναι το δεύτερο είδος θαλάσσιας χελώνας (μετά τη Δερματοχελώνα, Dermochelys coriacea) που αξιολογείται σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο χρησιμοποιώντας τα κριτήρια της IUCN. Οι αξιολογήσεις που έγιναν σε περιφερειακό επίπεδο είναι πολύ πιο σημαντικές όσον αφορά την λήψη μέτρων προστασίας σε σχέση με την αξιολόγηση που έγινε σε παγκόσμιο επίπεδο, ειδικά για είδη με ευρεία εξάπλωση όπως οι θαλάσσιες χελώνες.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η χελώνα Καρέττα είναι πλέον «Τρωτό» είδος. Οι δέκα περιφερειακοί πληθυσμοί της Καρέττα αξιολογήθηκαν από «Κρισίμως Κινδυνεύοντες» έως «Μειωμένης Ανησυχίας» τονίζοντας στις περισσότερες περιπτώσεις, την αλλαγή από την κατηγορία «Κινδυνεύον», στην οποία βρισκόταν το είδος παγκοσμίως από το 1996. Λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη χρήση του παγκόσμιου καταλόγου των απειλούμενων ειδών της IUCN ως γενική κατεύθυνση για τη λήψη μέτρων προστασίας, θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε μερικά πράγματα όσον αφορά αυτόν τον κατάλογο για να αποφευχθούν τυχόν παρερμηνείες σχετικά με την κατάσταση των περιφερειακών πληθυσμών της Καρέττα, οι οποίοι έχουν αξιολογηθεί ως «Σχεδόν Απειλούμενοι» ή «Μειωμένης Ανησυχίας».
Ο κατάλογος των απειλούμενων ειδών της IUCN και τα κριτήρια του αποτελούν μία προσέγγιση για την αξιολόγηση και σύγκριση της κατάστασης προστασίας μεταξύ πολύ διαφορετικών ειδών, με σκοπό την αναγνώριση ειδών και περιφερειακών πληθυσμών που αντιμετωπίζουν άμεσο ή υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης παγκοσμίως με βάση προηγούμενες, τωρινές και αναμενόμενες μελλοντικές συνθήκες και ανθρωπογενείς παράγοντες.
Οι περιφερειακοί πληθυσμοί της Καρέττα που πρόσφατα αξιολογήθηκαν ως «Σχεδόν Απειλούμενοι» ή «Μειωμένης Ανησυχίας» δείχνουν ότι οι συγκεκριμένοι πληθυσμοί δεν διατρέχουν άμεσο ή υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης. Παρόλα αυτά, η αξιολόγηση τους βασίζεται στην τωρινή τους κατάσταση η οποία λαμβάνει υπόψη τα αποτελέσματα των μέτρων προστασίας που έχουν ληφθεί στο παρελθόν, εκ των οποίων τα περισσότερα είχαν διάρκεια πάνω από μια δεκαετία. Έτσι, η τωρινή κατάσταση αυτών των περιφερειακών πληθυσμών στην ουσία αποτελεί μέτρο επιτυχίας προηγούμενων προσπαθειών προστασίας. Γι’ αυτό το λόγο, αυτοί οι πληθυσμοί πρέπει να θεωρούνται ως εξαρτώμενοι από τα μέτρα προστασίας. Κάθε μείωση των υφιστάμενων μέτρων προστασίας μπορεί να είναι καταστροφική. Πράγματι οι τωρινοί χαρακτηρισμοί των ορισμένων περιφερειακών πληθυσμών της Καρέττα ως «Σχεδόν Απειλούμενων» και «Μειωμένης Ανησυχίας» οφείλονται εξολοκλήρου στις μακροχρόνιες προσπάθειες προστασίας και έτσι έπαψαν να χαρακτηρίζονται ως «Τρωτοί», «Κινδυνεύοντες» και «Κρισίμως Κινδυνεύοντες». Επιπλέον, μέσα σε έναν περιφερειακό πληθυσμό με χαρακτηρισμό «Σχεδόν Απειλούμενος» ή «Μειωμένης Ανησυχίας» μπορεί να υπάρχουν υποπληθυσμοί που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο.
Οι αξιολογήσεις των απειλούμενων ειδών ενημερώνονται τακτικά έτσι ώστε να εμπεριέχουν τα πιο πρόσφατα και έγκυρα στοιχεία και ως εκ τούτου ο χαρακτηρισμός της Καρέττα μπορεί να αλλάξει με τον καιρό. Όλοι οι περιφερειακοί πληθυσμοί της Καρεττα πρέπει να συνεχίσουν να παρακολουθούνται και να μελετώνται περαιτέρω, έτσι ώστε οι στρατηγικές προστασίας και οι παρεμβάσεις που πραγματοποιούνται να ανταποκρίνονται σε ενδεχόμενες μελλοντικές αλλαγές. Οι αξιολογήσεις της IUCN για τα απειλούμενα είδη είναι περισσότερο αναφορικού παρά συμβουλευτικού χαρακτήρα και προκειμένου να αποφασιστούν επαρκείς πολιτικές προστασίας σε περιφερειακή ή εθνική κλίμακα, απαιτούνται διαφορετικού τύπου αξιολογήσεις. Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε ως σήμερα, όλοι οι περιφερειακοί πληθυσμοί της Καρέττα χρήζουν εντατικών μέτρων προστασίας ώστε να βελτιώσουν ή να διατηρήσουν την τρέχουσα κατάσταση τους.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ29/08/2025
Χελωνοδρομίες στα Χανιά, 7 Σεπτεμβρίου: Για όλους όσοι αγαπούν το τρέξιμο και τις θαλάσσιες χελώνες
Οι Χελωνοδρομίες αποτελούν μια μοναδική ευκαιρία για τους συμμετέχοντες να συνδυάσουν την άθληση με την προσφορά στη φύση, στηρίζοντας ενεργά την προστασία ενός από τα πιο εμβληματικά θαλάσσια είδη της Μεσογείου.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ27/08/2025
Οι πολίτες μας βοηθούν να χαρτογραφήσουμε την σποραδική ωοτοκία των χελωνών στο Ιόνιο
Αυτή η μελέτη είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς υπογραμμίζει τη δύναμη της επιστήμης των πολιτών. Τα μάτια του κοινού στις παραλίες, η επαφή μέσω διαδικτυακών πλατφορμών και τα νέα εργαλεία αναφοράς διευρύνουν την κατανόησή μας για την ωοτοκία των χελωνών πέρα από τις παραλίες που παρακολουθούμε.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ23/08/2025
Η απαξίωση των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών υπονομεύει την ίδια την κοινωνία και τη θεσμική λειτουργία της Δημοκρατίας
Κοινή Επιστολή 67 Οργανώσεων και Δικτύων της Κοινωνίας των Πολιτών στον Πρωθυπουργό
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ21/08/2025
Απαγόρευση θήρας στη Χίο: Ανάσα ζωής για το καμένο νησί
Με τις καμένες εκτάσεις της Χίου να καπνίζουν ακόμη και την κυνηγετική περίοδο εντός των πυλών, 21 Περιβαλλοντικές Οργανώσεις, απευθύνουν επείγον αίτημα προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τη Διεύθυνση Δασών Χίου για την άμεση καθολική απαγόρευση της θήρας σε όλο το νησί.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ20/08/2025
Μια χελώνα φέρνει την ελπίδα μέσα στη νύχτα της φωτιάς
Μετά από ένα 12ωρο γεμάτο φόβο και αβεβαιότητα, η οικογένεια βρέθηκε μάρτυρας ενός θαύματος της φύσης. «Ήταν κάτι που θύμισε τι είναι σημαντικό. Μέσα στην απόγνωσή μας, ήταν αυτό που μας έδωσε ελπίδα»
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ14/08/2025
Μια αλυσίδα ζωής του ΑΡΧΕΛΩΝ με τη βοήθεια του Πράσινου Ταμείου
Με επιμονή, υπομονή, φαρμακευτική αγωγή και καθημερινή φροντίδα, η «Χιονούλα» πέρασε από την κρίσιμη φάση στην ανάρρωση.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ31/07/2025
ΠΡΟΣΟΧΗ - Μην ταΐζετε τις θαλάσσιες χελώνες – δεν είναι κατοικίδια ζώα- Προστατέψτε τις από τις ανθρωπογενείς επιδράσεις
Ο ΑΡΧΕΛΩΝ ενημερώνει ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται το φαινόμενο ταΐσματος θαλάσσιων χελωνών από ανθρώπους σε παραθαλάσσιες περιοχές, λιμάνια και τουριστικά σημεία. Παρά τις καλές προθέσεις, αυτή η πρακτική προκαλεί σοβαρά προβλήματα για τις χελώνες και για τους ανθρώπους.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ25/07/2025
Νέος Σταθμός Ενημέρωσης στην Κυπαρισσία για το έργο LIFE MareNatura
Ο νέος Σταθμός βρίσκεται στο παραλιακό μέτωπο της πόλης και λειτουργεί καθημερινά από τις 18:30 έως τις 21:00
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ21/07/2025
Δημόσιες Εκσκαφές Φωλιών Θαλάσσιας Χελώνας στην Κρήτη
Οι εκσκαφές είναι ανοικτές για μεγάλους και παιδιά και γίνονται κατά τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο στις παραλίες ωοτοκίας του Ρεθύμνου, των Χανίων και του Κόλπου της Μεσσαράς.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ21/07/2025
Δημόσιες Εκσκαφές Φωλιών Θαλάσσιας Χελώνας στην Πελοπόννησο
Οι εκσκαφές είναι ανοικτές για μεγάλους και παιδιά και γίνονται κατά τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο στις παραλίες ωοτοκίας του Κυπαρισσιακού Κόλπου, του Ρωμανού, της Κορώνης και του Λακωνικού Κόλπου.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ16/07/2025
Πιο νωρίς από ποτέ ξεκίνησε η περίοδος εκκόλαψης του 2025 – Τα πρώτα χελωνάκια στη θάλασσα!
Η πρώτη εκκόλαψη φωλιάς έγινε στη δυτική Πελοπόννησο και ήταν η πιο πρώιμη στα 42 χρόνια καταγραφών και προστασίας που έχει συμπληρώσει ο ΑΡΧΕΛΩΝ.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ15/07/2025
Σημαντικές ανακοινώσεις στο 16ο Διεθνές Συνέδριο Ζωογεωγραφίας και Οικολογίας της Ελλάδας και των γειτονικών Περιοχών (ICZEGAR)
Ο ΑΡΧΕΛΩΝ συμμετείχε δυναμικά στο συνέδριο με τρεις προφορικές παρουσιάσεις, οι οποίες ανέδειξαν σημαντικές πτυχές του ερευνητικού και διαχειριστικού έργου του στον τομέα της προστασίας των θαλάσσιων χελωνών.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ09/07/2025
Έλεγχοι στη Ζάκυνθο και την Κυπαρισσία από εκπροσώπους της Σύμβασης της Βέρνης
Οι εμπειρογνώμονες βρέθηκαν στην Ελλάδα για την παρακολούθηση της εφαρμογής των Συστάσεων που έχει υιοθετήσει η Διαρκής Επιτροπή της Σύμβασης της Βέρνης προς την χώρα μας σχετικά με την προστασία της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ02/07/2025
Επιστήμη των Πολιτών: Πώς έγινε πραγματικότητα η καταγραφή της Σποραδικής Ωοτοκίας θαλάσσιων χελωνών στο Αιγαίο
Για πάνω από 40 χρόνια, πολλοί άνθρωποι αναφέρουν θεάσεις και ίχνη χελωνών σε όλη την ελληνική ακτογραμμή. Χάρη στο ενδιαφέρον σας, έχουμε επιβεβαιώσει 577 μοναδικά γεγονότα ωοτοκίας εκτός των περιοχών που παρακολουθούμε συστηματικά!
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ01/07/2025
Ολοκληρώθηκε η τοποθέτηση δορυφορικών πομπών και τα γυρίσματα στην Κρήτη
Ο ΑΡΧΕΛΩΝ μόλις ολοκλήρωσε με επιτυχία την τοποθέτηση δορυφορικών πομπών σε θαλάσσιες χελώνες Καρέττα που βρέθηκαν να ωοτοκούν στην Κρήτη στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου LIFE MareNatura. Μάλιστα φέτος η ομάδα του Ντοκιμαντέρ του LIFE MareNatura μας συνόδευσε στο πεδίο!