Κοινό ΔΤ: Tέλος Tαφής Απορριμμάτων: Να γίνει πλήρως ανταποδοτικό για τους ΟΤΑ!
Αυτή την περίοδο βιώνουμε, για άλλη μια φορά, την αντιπαράθεση της Πολιτείας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση για την εφαρμογή του Τέλους Ταφής. Η κάθε πλευρά επικεντρώνεται στο «πού κάνει λάθος η άλλη πλευρά». Ταυτόχρονα, ενώ έχουν γίνει σημαντικά θετικά διαχρονικά βήματα, η μεγάλη εικόνα στη διαχείριση των απορριμμάτων στην Ελλάδα είναι ότι, παραμένουμε στις 2-3 τελευταίες θέσεις στην ΕΕ, παρά τις σημαντικές διαχρονικές ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις. Εάν κοιταχτούμε με ειλικρίνεια στον καθρέφτη, θα καταλάβουμε ότι υπάρχουν διαχρονικά ευθύνες όλων των εμπλεκομένων.
Ας θυμηθούμε επιγραμματικά το ιστορικό του Τέλους Ταφής Απορριμμάτων:
- Χρειάζεται το Τέλος Ταφής; Η εμπειρία δείχνει ότι, σε όλες τις χώρες που εφαρμόστηκαν οικονομικά εργαλεία για τη διαχείριση των απορριμμάτων (Τέλος Ταφής, Πληρώνω Όσο Πετάω-ΠΟΠ, Εγγυοδοσία, Κερδίζω Όσο Διαλέγω-ΚΟΔ), η Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ) αυξήθηκε θεαματικά και σε λίγα χρόνια η ταφή μειώθηκε σε μονοψήφιο ποσοστό. Αυτό συμβαίνει διότι, τα οικονομικά εργαλεία δίνουν άμεσα κίνητρα στους δήμους, στις επιχειρήσεις και στους δημότες να κινητοποιηθούν και να αυξήσουν τη ΔσΠ, αφού με κάθε τόνο που διαλέγουν στην Πηγή εξοικονομούν αρκετές δεκάδες ευρώ και αυτό είναι ιδιαίτερα ενισχυτικό σήμερα, ιδιαίτερα για τις οικονομικά ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Άρα, ΝΑΙ τα οικονομικά εργαλεία χρειάζονται και γι’ αυτό, πέραν από την κοινή λογική, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μας προτείνει να τα εφαρμόσουμε, όπως ήδη εφαρμόζονται σε όλες τις προηγμένες χώρες που αποτελούν παράδειγμα διαχείρισης απορριμμάτων. Σήμερα, π.χ. το Τέλος Ταφής στην Γερμανία είναι 120€/τόνο και κανείς δε διαμαρτύρεται, διότι η ταφή στην Γερμανία είναι σχεδόν μηδενική!! • Περίοδος 2014-2019: το Τέλος Ταφής θεσμοθετήθηκε το 2014 και δεν εφαρμόστηκε ποτέ, διότι: α) δεν υπήρχαν βασικές υποδομές διαχείρισης, β) τα απορρίμματα δε ζυγίζονταν στους ΧΥΤΑ, γ) η ανακύκλωση αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα, που δεν έλυνε η πολιτεία και ο ΕΟΑΝ, δ) ο Καφέ Κάδος δεν υπήρχε, ε) Πρόληψη δεν ξέραμε τι είναι, στ) η ενημέρωση εμφανιζόταν ως κόστος και όχι ως επένδυση κ.α.. Αντί τότε να συζητήσουμε τα προβλήματα και να τα λύσουμε, η πολιτεία και η Τοπική Αυτοδιοίκηση περιορίστηκαν σε μια αντιπαράθεση, όπως και σήμερα, με αποτέλεσμα να μην εφαρμοστεί το Τέλος Ταφής και να μη λυθεί κανένα από τα προβλήματα. Έτσι, η Πρόληψη παρέμεινε ανύπαρκτη και η ΔσΠ έμεινε στάσιμη έως σήμερα. Το Τέλος Ταφής είχε ορισθεί το 2014 σε 30€/τόνο και με σταδιακή αύξηση θα έφθανε μέχρι τα 60€/τόνο. Με βάση αυτά τα δεδομένα, το Τέλος Ταφής από το 2020 θα ήταν ήδη στα 60€/τόνο.
- Περίοδος 2019-2021: Το 2019 τέθηκε ένα θετικό οικονομικό κίνητρο στους ΟΤΑ, σύμφωνα με το οποίο ανάλογα με το πόσο υψηλό ποσοστό ανακύκλωσης συσκευασιών πετύχαιναν, πλήρωναν μικρότερο Τέλος Εισόδου στους ΦοΔΣΑ για τα σύμμεικτα απορρίμματα. Το θετικό κίνητρο ίσχυε εν μέρει και προγενέστερα, δηλαδή ένας δήμος με υψηλό ποσοστό ανακύκλωσης σαφώς πήγαινε λιγότερους τόνους σύμμεικτων στον ΧΥΤΑ και άρα πλήρωνε λιγότερα στον ΦΟΔΣΑ. Εντούτοις, λόγω των διαχρονικών άλυτων προβλημάτων στην Ανακύκλωση, καθώς και της έλλειψης ενημέρωσης και βούλησης από τους ΟΤΑ, το μέτρο αυτό -με τα επιπλέον θετικά κίνητρα- δεν έφερε κάποιο αποτέλεσμα μείωσης του ποσοστού ταφής απορριμμάτων.
- Περίοδος 2021-2025: Το 2021 θεσμοθετήθηκε πάλι το Τέλος Ταφής με το Νόμο 4819/2021, στα 20€/τόνο για το έτος 2022 και θα έφτανε σταδιακά στα 55€/τόνο το 2027. Εν τω μεταξύ, αντιμετωπίστηκαν κάποια από τα προβλήματα της περιόδου 2014-2021 (π.χ. η ζύγιση στους ΧΥΤΑ), και τα υπόλοιπα κάπως άρχισαν να μπαίνουν σε μία διαδικασία ωρίμανσης και δρομολόγησης λύσεων. Έτσι σήμερα, υπάρχει η δυνατότητα από τους ΟΤΑ να αυξήσουν τη ΔσΠ (με Ανακύκλωση και Καφέ Κάδο και άλλα υλικά και προϊόντα) και να κάνουν πολλές δράσεις Πρόληψης, ώστε να μειώσουν σε 2-3 χρόνια σημαντικά τα σύμμεικτα απορρίμματά τους και να εξοικονομήσουν σημαντικά ποσά που θα πήγαιναν στο Τέλος Ταφής (το οποίο πληρώνουν μόνο για τις ποσότητες υπολειμμάτων/σύμμεικτων).
- Τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα: Είναι σημαντικό να διδασκόμαστε από την ιστορία και να αποφεύγουμε τα ίδια λάθη. Άρα, πρέπει όλοι να στοχεύουμε στην επίλυση των πραγματικών προβλημάτων για να επιτύχουμε κατ’ ελάχιστον τους στόχους της ΕΕ. Ας πορευτούμε, με ειλικρινή διάλογο, στην κατάθεση θετικών προτάσεων για να προχωρήσουμε μπροστά. Έτσι, εκτός από τις αυτονόητες για εμάς δράσεις και πρωτοβουλίες που πρέπει να ενθαρρύνει ή/και να χρηματοδοτεί η Πολιτεία και να υλοποιούν οι ΟΤΑ (π.χ. δράσεις Πρόληψης, Καφέ Κάδος, εφαρμογή ΠΟΠ, δράσεις ενημέρωσης κ.α.), επαναδιατυπώνουμε τις εξής τρεις κρίσιμες προτάσεις για να ξεπεραστεί θετικά το διαφαινόμενο σημερινό αδιέξοδο και να δούμε σημαντική βελτίωση μέσα στα επόμενα 1-3 έτη:
- Μετατροπή του Τέλους Ταφής σε πλήρως Ανταποδοτικό Τέλος: Επειδή οι ΟΤΑ βλέπουν το Τέλος Ταφής σαν έναν ακόμη Φόρο, προτείνεται να μετατραπεί σε πλήρως Ανταποδοτικό Τέλος για κάθε ΟΤΑ. Το ποσό που θα πληρώνει κάθε ΟΤΑ για το Τέλος Ταφής να μπαίνει σε έναν ειδικό λογαριασμό π.χ. στον οικείο ΦοΔΣΑ, από όπου θα χρηματοδοτούνται δράσεις του ίδιου του ΟΤΑ για την ανώτερη βαθμίδα διαχείρισης απορριμμάτων (Πρόληψη, ΔσΠ, Ενημέρωση, Καφέ Κάδος, ΠΟΠ, ΚΟΔ κ.α.).
- Αυτοδιαχείριση των οργανικών αποβλήτων από τον κλάδο των HORECA (επιχειρήσεις καφεστίασης και φιλοξενίας) με ταυτόχρονη εφαρμογή του ΠΟΠ: Τα HORECA, ως μεγάλοι παραγωγοί οργανικών αποβλήτων, να αναλάβουν το κόστος διαχείρισης των οργανικών τους αποβλήτων (συλλογή - μεταφορά - επεξεργασία), ώστε οι ΟΤΑ να απαλλαγούν σταδιακά από ένα μεγάλο και δύσκολο μέρος των σύμμεικτων απορριμμάτων τους, χωρίς κόστος και να μπορέσουν να μειώσουν μεσοσταθμικά έως περίπου 17% το Τέλος Ταφής και κατά 17% και το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων τους. Αυτό μπορεί πρακτικά να υλοποιηθεί με την δημιουργία ενός ΣΣΕΔ για τα οργανικά απόβλητα των HORECA με βάση την Ευθύνη του Παραγωγού και υπό την επίβλεψη του ΕΟΑΝ. Ταυτόχρονα μπορεί να προετοιμασθεί η αποτελεσματική και έγκαιρη εφαρμογή του ΠΟΠ στα HORECA, και είναι κρίσιμο να εκκινήσει άμεσα η προτυποποίηση διαδικασιών και μεθόδων για την εφαρμογή του σε πανελλαδική κλίμακα, με ταυτόχρονη κατάρτιση όλων των δημοτικών αρχών. Οπότε, από το 2027 να έχει ξεκινήσει την λειτουργία του το ΣΣΕΔ για τα οργανικά στα HORECA και να τεθεί σε λειτουργία και το ΠΟΠ στα HORECA, που όπου έχει εφαρμοστεί έχει καταφέρει να προκαλέσει μείωση των παραγόμενων αποβλήτων και σημαντική αύξηση της ανακύκλωσης. Έτσι, με την εφαρμογή του ΠΟΠ τα HORECA θα αντισταθμίσουν πλήρως το κόστος λειτουργίας του ΣΣΕΔ για τα οργανικά τους απόβλητα.
- Δημιουργία κατάλληλων μονάδων κομποστοποίησης σε παλαιούς ΧΥΤΑ: Το πρόβλημα με τον Καφέ Κάδο σε όλη την Ελλάδα δεν είναι το κόστος προμήθειας του Καφέ Κάδου, αλλά είναι το «πού θα πηγαίνουν τα προδιαλεγμένα οργανικά υλικά;». Αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί άμεσα και με τον πιο οικονομικό τρόπο με την χωροθέτηση κατάλληλων μονάδων κομποστοποίησης στα πλατό των αποκατεστημένων ΧΥΤΑ. Το κόστος ανά τόνο οργανικών αποβλήτων μπορεί να είναι σημαντικά μικρό (μικρότερο από 15€/τόνο), λόγω οικονομιών κλίμακος, και οι ΟΤΑ να πηγαίνουν εκεί τα προδιαλεγμένα οργανικά τους, έτσι ώστε να μειώνουν έως και 40% τα σύμμεικτα υπολείμματά τους, μειώνοντας κατά το ίδιο ποσοστό τα ποσά που θα πλήρωναν αθροιστικά για το Τέλος Ταφής και το Τέλος Εισόδου στους ΧΥΤΥ.
Εκτιμάται ότι η αποτελεσματική εφαρμογή των 3 παραπάνω προτάσεων μπορεί να μειώνει μέσα στο 2027 το κόστος ΔΣΑ των ΟΤΑ ακόμη και περισσότερο από 150€/τόνο, όταν το Τέλος Ταφής θα είναι 55€/τόνο.
Είναι προφανές ότι οι λάθος κεντρικοί χειρισμοί (δυσανάλογη ετήσια χρέωση Τέλους Ταφής) προκαλούν μεγάλη δυσλειτουργία στους Δήμους και η αντίδρασή τους επ’ αυτού είναι απολύτως δικαιολογημένη.
Το σημερινό πρόβλημα ας το δούμε σαν πρόκληση για να λύσουμε χρόνια προβλήματα Διαχείρισης Απορριμμάτων στη χώρα μας και να φτάσουμε γρηγορότερα στο μέσο όρο της ΕΕ.
Συντομογραφίες: ΟΤΑ: Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΔσΠ: Διαλογή στην Πηγή ΠΟΠ: Πληρώνω Όσο Πετάω ΚΟΔ: Κερδίζω Όσο Διαλέγω ΦοΔΣΑ: Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ΕΟΑΝ: Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης ΧΥΤΑ: Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων ΧΥΤΥ: Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων ΣΣΕΔ: Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΕΕ: Ευρωπαϊκή Ένωση
Το παρόν ΔΤ υπογράφουν με αλφαβητική σειρά οι παρακάτω Περιβαλλοντικές ΜΚΟ:
- ΑΡΙΩΝ
- ΑΡΧΕΛΩΝ
- Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης
- Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
- Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης
- Εταιρία Προστασίας Πρεσπών
- Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης*
- Greenpeace*
- iSea
- MEDASSET
- MedINA
- The Green Tank
- WWF (ΜΚΟ για περαιτέρω επικοινωνία)
Η γλυκιά εκδοχή της θεραπείας: Γιατί το μέλι είναι μυστικό όπλο για τη θεραπεία τραυματισμένων θαλάσσιων χελωνών.
Μιά πληγωμένη Καρέττα επιστρέφει στο Κέντρο Διάσωσης του ΑΡΧΕΛΩΝ με πλαστικά στο πεπτικό της σύστημα.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ23/06/2025
Απολαύστε υπεύθυνα τις Παραλίες: Μαζί Προστατεύουμε τις Θαλάσσιες Χελώνες του Κυπαρισσιακού!
Οι φωλιές που έχουν καταγραφεί στην περιοχή έχουν ήδη ξεπεράσει τις 2.000. Προκειμένου να διαχειριστούμε με τον καλύτερο τρόπο τις προστατευόμενες παραλίες, προσαρμόσαμε τα πρωτόκολλα εργασίας πεδίου.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ16/06/2025
Παγκόσμια Ημέρα Θαλάσσιας Χελώνας: Μπορούμε να ζήσουμε μαζί!
Σήμερα, 16 Ιουνίου, γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Θαλάσσιας Χελώνας! Με την ευκαιρία αυτή, η ΑΡΧΕΛΩΝ εκφράζει τις θερμότερες ευχαριστίες της προς όλους τους πολίτες, εθελοντές, δωρητές και υποστηρικτές που συμβάλλουν ενεργά στο έργο μας
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ10/06/2025
Κλιματική Κρίση: Πως θα προσαρμοστεί η θαλάσσια ζωή στη Μεσόγειο;
ΑΡΧΕΛΩΝ και ΜοΜ συνεργάζονται στη διερεύνηση των στρατηγικών προσαρμογής απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής για τις Θαλάσσιες Χελώνες και τη Μεσογειακή Φώκια. Μαζί με ερευνητικούς και περιβαλλοντικούς φορείς από την Ιταλία και την Κύπρο, ενώνουν τις δυνάμεις τους για την προστασία της θαλάσσιας ζωής, μέσω του νέου έργου “LIFE ADAPTS”.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ08/06/2025
Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών: Προστασία αλλά και Ανθρωπογενείς «Πληγές» στον Κόλπο Λαγανά Ζακύνθου
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών o ΑΡΧΕΛΩΝ φέρνει στο προσκήνιο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Κόλπος Λαγανά Ζακύνθου, ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια της θαλάσσιας χελώνας Καρέττα.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ06/06/2025
Σεκάνια: Το Πολύτιμο Καταφύγιο της χελώνας Καρέττα στη Ζάκυνθο
Τα Σεκάνια, μια απομονωμένη παραλία μήκους μόλις 600 μέτρων στον Κόλπο του Λαγανά στη Ζάκυνθο, αποτελεί παγκόσμιο πρότυπο επιτυχίας στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ05/06/2025
Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: Παραλίες ωοτοκίας των θαλάσσιων χελωνών χωρίς πλαστικά… και μπουλντόζες!
Στις 5 Ιουνίου γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος (μια ημέρα που καθιερώθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη το 1972 και φέτος έχει σύνθημα το #BeatPlasticPollution) και ο ΑΡΧΕΛΩΝ προσκαλεί σε δράση στις παραλίες ωοτοκίας των θαλάσσιων χελωνών.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ02/06/2025
Η επιστροφή των θαλάσσιων χελωνών στην Κρήτη: μια κοινή πρόκληση – Μια νίκη για τη φύση και τον βιώσιμο τουρισμό
Οι εθελοντές του ΑΡΧΕΛΩΝ μόλις εντόπισαν τις πρώτες φωλιές θαλάσσιων χελωνών της σεζόν στις παραλίες του Ρεθύμνου, της Μεσαράς και των Χανίων. Η πρόκληση να αποδείξουμε ότι οι τουριστικοί προορισμοί της Κρήτης μπορούν να κάνουν ένα ουσιαστικό βήμα προς τη βιωσιμότητα ξεκινά ξανά.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ22/05/2025
Η ωοτοκία των θαλάσσιων χελωνών ξεκίνησε: μάθε τι πρέπει να προσέχεις!
Οι πρώτες φωλιές για το 2025 ήδη εντοπίστηκαν και προστατεύτηκαν στην παραλία Λαγανά Ζακύνθου, στην παραλία της Ελαίας του Κυπαρισσιακού Κόλπου στη Μεσσηνία και στην παραλία Παχιά Άμμος στον Κόλπο της Μεσσαράς στη νότια Κρήτη!
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ16/05/2025
Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην υπηρεσία της έρευνας φωτο-ταυτοποίησης θαλασσίων χελωνών
Τα μοτίβα των προσώπων των θαλασσίων χελωνών παραμένουν σταθερά σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, επιτρέποντας στους ερευνητές να τις αναγνωρίζουν μέσα από φωτογραφίες, οι οποίες είναι συχνά παρμένες σε διάστημα δεκαετιών!
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ15/05/2025
Κυπαρισσιακός Κόλπος: Ισορροπώντας τη φύση με τον τουρισμό
Καθώς η δημοτικότητα της προστατευόμενης περιοχής αυξάνεται και οι πιέσεις από τον τουρισμό και την κλιματική αλλαγή εντείνονται, το ερώτημα που προκύπτει είναι: Πόσους ανθρώπους «χωράει» αυτή παραλία έτσι ώστε να μη υποβαθμίζεται το περιβάλλον;
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ08/05/2025
Θέση Βοηθού για το προγράμμα προστασίας της θαλάσσιας χελώνας του 2025 στη Ζάκυνθο
Ο ΑΡΧΕΛΩΝ αναζητά συνεργάτες με θέληση και ενθουσιασμό για την προστασία της φύσης για την προετοιμασία και υλοποίηση των προγραμμάτων προστασίας της θαλάσσιας χελώνας του 2025.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ07/05/2025
Ανακαλύψτε τη μυστική φύση της Κρήτης: Περίπατος στην παραλία της θαλάσσιας χελώνας με τον ΑΡΧΕΛΩΝ
Ζήστε μια μοναδική οικοτουριστική εμπειρία στην Κρήτη, συμμετέχοντας στους περιπάτους του ΑΡΧΕΛΩΝ στις παραλίες ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Καρέττα, που ξεκινούν στις 15 Μαΐου στα Χανιά και το Ρέθυμνο. Κάνε κράτηση στην ιστοσελίδα μας!
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ30/04/2025
Γιορτή της Χελώνας για παιδιά 2025: Η μεγάλη περιπέτεια του Τρίτωνα!
Σημειώστε την ημερομηνία: Το Σάββατο 24 Μαΐου στις 11:00, το Κέντρο Διάσωσης του ΑΡΧΕΛΩΝ στη Γλυφάδα ανοίγει τις πόρτες του για να υποδεχτεί μικρούς και μεγάλους φίλους των θαλάσσιων χελωνών που θέλουν να μάθουν, να παίξουν και να ταξιδέψουν μαγικά στη θάλασσα, με οδηγό τη θαλάσσια χελώνα.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ24/04/2025
Είσαι άνω των 50; Οι θαλάσσιες χελώνες σε χρειάζονται!
Αν είσαι 50 ετών ή και άνω και θέλεις να ζήσεις μια μοναδική εμπειρία προσφοράς, σε προσκαλούμε θερμά να γίνεις μέλος της οικογένειας του ΑΡΧΕΛΩΝ. Προστάτεψε τις θαλάσσιες χελώνες, γνώρισε ανθρώπους με κοινές ιδέες και ανακάλυψε την ομορφιά της φύσης.
- ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ22/04/2025
Δεκαετίες προστασίας αποδίδουν καρπούς: Σημάδια ανάκαμψης για τις θαλάσσιες χελώνες παγκοσμίως
Πρώτη παγκόσμια μελέτη μετα από μία δεκαετία, φέρνει ενθαρρυντικά νέα για τη διατήρηση των θαλάσσιων χελωνών: περισσότεροι από τους μισούς πληθυσμούς τους στον κόσμο δείχνουν σημάδια ανάκαμψης. Ανάμεσα στους συγγραφείς είναι η Δρ Αλίκη Παναγοπούλου του ΑΡΧΕΛΩΝ που αναδεικνύει το μακροχρόνιο έργο του Συλλόγου.