Το νομοσχέδιο που ανακοίνωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας την περασμένη εβδομάδα σηματοδοτεί ακόμα μία σοβαρή υποβάθμιση του θεσμικού πλαισίου προστασίας του περιβάλλοντος και διατήρησης της βιοποικιλότητας.

Σε μια πρωτοφανώς μικρής διάρκειας και εμφανώς προσχηματική διαβούλευση, το νομοσχέδιο επιχειρεί μεταξύ άλλων:

- Την ακόμα εντονότερη αλλοίωση του διεθνώς αποδεκτού θεσμού των αυστηρά προστατευόμενων περιοχών (κατηγορία στην οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητά από τα κράτη μέλη να εντάξουν τουλάχιστον το 10% της επικράτειας). Συγκεκριμένα, επιτρέπει εντός των ορίων τους ακόμα περισσότερες δραστηριότητες που είναι ασύμβατες με κάθε έννοια αυστηρής προστασίας, όπως η κατασκευή πλατειών και «γραμμικών υποδομών μεταφορών» (δηλαδή δρόμων), οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεπικοινωνιών, η ερασιτεχνική αλιεία και η βόσκηση, κλπ.

- Την εξ αρχής επιβάρυνση όλων των ζωνών προστασίας των προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 με νέες χρήσεις που δεν προβλέπονταν από το έτσι κι αλλιώς προβληματικό ισχύον καθεστώς. Χαρακτηριστικά, στις ζώνες προστασίας της φύσης (δεύτερη σε αυστηρότητα ζώνη προστασίας) προβλέπονται πλέον η κατασκευή και λειτουργία τουριστικών καταλυμάτων και άλλων τουριστικών υποδομών, εγκαταστάσεων ΑΠΕ, καθώς και κατασκηνώσεων, ενώ σε όλες τις κατηγορίες (πλην της “απόλυτης” προστασίας) προβλέπονται πλέον εξορυκτικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των εξορύξεων υδρογονανθράκων.

- Την περαιτέρω υποβάθμιση του ήδη αναξιόπιστου θεσμού των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ), καθώς προβλέπει ότι οι αξιολογητές των ΜΠΕ θα αμείβονται απευθείας από τους φορείς των έργων που ελέγχουν, δημιουργώντας έτσι μια υπαλληλική σχέση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, η οποία ακυρώνει την ανεξαρτησία που πρέπει (σύμφωνα και με τη νομοθεσία της ΕΕ) να περιβάλλει το σύστημα αξιολόγησης των περιβαλλοντικών μελετών.

- Να διακωμωδήσει την έννοια της δημόσιας διαβούλευσης, απαιτώντας από τους ενδιαφερόμενους να μελετήσουν και να σχολιάσουν μέσα σε μόλις μία εβδομάδα ένα νομοσχέδιο 95 άρθρων. Μάλιστα, το υπουργείο στην πορεία μείωσε την προθεσμία για κατάθεση σχολίων κατά μισή μέρα, εμπαίζοντας ενδιαφερόμενους πολίτες και φορείς και καταστρατηγώντας το δικαίωμά τους να συμμετέχουν στη διαδικασία.

Το νομοσχέδιο προεξοφλεί, επίσης, το περιεχόμενο των προεδρικών διαταγμάτων που η Ελλάδα σκανδαλωδώς καθυστερεί εδώ και 10 χρόνια να εκδώσει για την προστασία των περιοχών Natura 2000, προβλέποντας αποσπασματικές διαδικασίες για τη συνέχιση υφιστάμενων και την υλοποίηση νέων έργων και δραστηριοτήτων ανεξάρτητα από τις προβλέψεις των προεδρικών διαταγμάτων και τις οικολογικές ανάγκες οικοτόπων και ειδών. Αυτό παραβιάζει ευθέως τη νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία της φύσης, η οποία δίνει προτεραιότητα στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και επιβάλλει τη θέσπιση των κατάλληλων μέτρων ώστε να αποφεύγεται η υποβάθμιση των φυσικών οικοσυστημάτων και των προστατευόμενων ειδών. Η αλλαγή της νομοθεσίας θα καθυστερήσει ακόμη περισσότερο την ολοκλήρωση των ήδη απαράδεκτα καθυστερημένων ΕΠΜ που είναι απαραίτητες για την έκδοση των προεδρικών διαταγμάτων.

Μόλις πριν μερικούς μήνες, στο παγκόσμιο συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (IUCN), η κυβέρνηση δεσμεύτηκε «να γίνει πρωταθλήτρια στην πλήρη εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία του περιβάλλοντος», τονίζοντας «πως η ανακήρυξη του καθεστώτος προστασίας για όλες τις περιοχές Natura 2000 θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2022, μέσω μιας απολύτως διαφανούς και συμπεριληπτικής διαδικασίας». To νομοσχέδιο αυτό κάνει ακριβώς το αντίθετο. Από την ψήφιση του νόμου 4685/2020 και μετά, η χώρα ζει μια πρωτοφανή και συνεχή πορεία αποψίλωσης της νομοθεσίας προστασίας των πυρήνων βιοποικιλότητας, ενώ έχει καταδικαστεί από το Δικαστήριο της ΕΕ για τις αδικαιολόγητες και χρόνιες παραβιάσεις της οδηγίας για τις περιοχές Natura 2000.

Η κυβέρνηση και το αρμόδιο για τη φύση υπουργείο θα πρέπει να σταθούν στο ύψος της ευθύνης που έχουν για αποτελεσματική θωράκιση της χώρας από την κλιματική και οικολογική κρίση.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητούν από την κυβέρνηση και το υπουργείο να αποσύρουν τα κεφάλαια του νομοσχεδίου που αφορούν την περιβαλλοντική αδειοδότηση και τις προστατευόμενες περιοχές. Η κυβέρνηση οφείλει να προχωρήσει άμεσα στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών της που απορρέουν από τη νομοθεσία της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα και να ολοκληρώσει χωρίς άλλες καθυστερήσεις και παλινωδίες τη θεσμική θωράκιση των περιοχών Natura 2000.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις:

ΑΝΙΜΑ

ΑΡΧΕΛΩΝ

Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού

Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης

Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

Εταιρία Προστασίας Πρεσπών

Καλλιστώ

Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης

Greenpeace

MEDASSET

WWF Ελλάς